Δημοτικά Τραγούδια :: Λαϊκή παράδοση

Αρχική Σελίδα>Δημοτικά Τραγούδια

Δημοτικά Τραγούδια

Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι ως λογοτεχνικό είδος αντλεί το υλικό του από την προφορική λογοτεχνική παράδοση, αυτήν που αναπτύσσεται από την ανάγκη που έχει κάθε άτομο και γενικότερα κάθε λαός να εκφράσει τα συναισθηματικά του και ψυχικά φορτία, τα ιδανικά του, τους πόνους και τις χαρές του, ακόμα τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του μέσα στην ευκολομνημόνευτη ποίηση.

Αφορμή για τη δημιουργία του δημοτικού τραγουδιού, δώσανε εξωτερικά αίτια που γεννούν τα ψυχικά συναισθήματα στο λαό: η ομορφιά της φύσης, η αγάπη (ερωτική ή αδερφική), ο θάνατος, ο ξενιτεμός, ο γυρισμός, ένα ιστορικό γεγονός κι άλλα.

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η ανωνυμία του δημιουργού. Ο δημιουργός και συνθέτης του δημοτικού τραγουδιού παραμένει άγνωστος.
Η απροσδιοριστία του ακριβούς τόπου προέλευσης. Μπορεί να είναι γνωστός ο τόπος αναφοράς, όχι όμως ο ακριβής τόπος σύνθεσης.
Η απροσδιοριστία του ακριβούς χρόνου σύνθεσης. Μπορεί να είναι γνωστός ο χρόνος αναφοράς όχι όμως ο ακριβής χρόνος σύνθεσης.
Η λαϊκή έκφραση ακολουθώντας τοπικά ιδιώματα. Το δημοτικό τραγούδι αποδίδεται πάντα με το χρονικά τοπικό γλωσσικό ιδίωμα.
Ο λαϊκός ψυχισμός, όπως αυτός εκδηλώνεται στη ζωή.
Οι παρατηρούμενες παραλλαγές. Όσες περισσότερες παραλλαγές παρατηρούνται τόσο περισσότερο φέρεται καταξιωμένο.
Η απόδοση σε τραγούδι και όχι ποίημα. Το δημοτικό τραγούδι δεν απαγγέλλεται.
Το ζωντανό ύφος και η ρεαλιστική περιγραφή, και τέλος
Το χαρακτηριστικό μέτρο. Ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος (πολιτικός στίχος) κυριαρχεί απόλυτα. Ακολουθούν, με μεγάλη διαφορά, ο ιαμβικός δωδεκασύλλαβος και ο τροχαϊκός στίχος. Η ομοιοκαταληξία σπανίζει, κάποιες φορές είναι συμπτωματική και είναι απαραίτητη μόνο στα λιανοτράγουδα.

ΕΙΔΗ

Ακριτικό (π.χ. Ο Θάνατος του Διγενή)
Κλέφτικο (π.χ. Μάνα μου τα κλεφτόπουλα)
Ιστορικό
Θρησκευτικό
Παραλογή(π.χ. το Γεφύρι της Άρτας)
Νανούρισμα
Ταχτάρισμα
Λάχνισμα
Ερωτικό
Γαμήλιο
Ξενιτιάς
Γιορταστικό
Μοιρολόγι
Γνωμικό
Σατιρικό
Βαΐτικο κ.ά.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΘΡΑΚΗ

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΣΕΡΝΕΙ ΤΟ ΧΟΡΟ

Αυτός που σέρνει το χορό θα τόνε τραγουδήσω,

θα του ειπώ παινέματα, να τον ευχαριστήσω.

Σένα το λέγω, σένα, σένα και άκου το

πάρε χαρτί και πέννα και κάτσε γράφε το.

Αυτός που σέρνει το χορό, σέρνει και το καγγέλι,

σέρνει και καταπόδι του κορίτσια σαν αγγέλοι.

Αυτός που σέρνει το χορό είναι κόκκινο μήλο,

έχει το βασιλιά γέννα και το βεζίρη φίλο.

Σένα το λέγω σένα, ψηλέ μου και λιγνέ,

όπου σε προξενούνε να μη το λες το ναι.

Κοντσές μισανοιγμένος είναι το μπόγι σου,

σταυρός με τα διαμάντια όλο το σόγι σου.

Λάμπει το πρόσωπό σου ωσάν τον ήλιο,

η ομορφιά σ' αξίζει ένα βασίλειο.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΜΗΛΟ ΜΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟ

Μήλο μου κόκκινο ρόιδο βαμμένο
μήλο μου κόκκινο ρόιδο βαμμένο
γιατί μι μάρανες το (μ)πικραμένο
γιατί μι μάρανες το (μ)πικραμένο.
.
Πηγαίνω κι έρχομαι μα δε συ βρίσκω
πηγαίνω κι έρχομαι μα δε συ βρίσκω
βρίσκω τη (μ)πόρτα σου αμπαρωμένη
τα παραθύρια σου φεγγοβολούνε.
.
Ρωτώ το πάπλωμα που ειν' η κυρά σου
ρωτώ το πάπλωμα που είν' η κυρά σου
κυρά μ' δεν είναι δω πέρσι τη βρύση
πέρσι να πιει νερό και να γεμίσει.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ

Άσπρο τριαντάφυλλο κρατώ

Άσπρο τριαντάφυλλο κρατώ
μωρ‘ Γιαννιοτωπούλα μου,
ωρέ μου λένε να το βάψω,
λουλουδάκι μου γαλάζιο,
σε φιλώ κι αναστενάζω.

Κι αν το πετύχω στην βαφή
μωρ' Γιαννιωτοπούλα μου
ωρέ πολλές καρδιές θα κάψω,
λουλουδάκι μου γαλάζιο
σε φιλώ κι αναστενάζω.

Θα κάψω νιες, θα κάψω νιους
μωρ‘ Γιαννιωτοπούλα μου,
ωρέ θα κάψω παλικάρια,
λουλουδάκι μου γαλάζιο,
σε φιλώ κι αναστενάζω.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Ένας λεβέντης χόρευε

Ορέ ν’ ένας λεβέντης χόρευε
μωρέ σε μαρμαρένιο αλώνι

Ορέ και η κόρη που τον αγαπά
μωρέ κρυφά τον καμαρώνει

Ορέ και με το μάτι τον πατά
μωρέ και με τα χείλη του λέει

Ορέ που `σουν εψές λεβέντη μου
μωρέ που `σαν προψές το βράδυ

Ορέ ν’ εψές ήμουν στη μάνα μου
μωρέ προψές στην άδερφή μου

Ορέ κι απόψε στο σπιτάκι μας
μωρέ να κοιμηθούμε αντάμα

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η Μαργαρίτα η Μαργαρώ

Η Μαργαρίτα η Μαργαρώ,
περιστεράκι στον ουρανό...
τον ουρανό μες στα δυο σου μάτια κοιτάζω,
βλέπω την πούλια και τον Αυγερινό.

Η μάνα σου είναι τρελή
και σε κλειδώνει μοναχή,
σαν θέλω να 'μπω στην κάμαρη σου
μου ρίχνεις μεταξωτό σκοινί,
και κλειδωμένους μας βλέπει η νύχτα,
μας βλέπουν τ‘ άστρα κ‘ η χαραυγή.

Η Μαργαρίτα η Μαργαρώ,
βαρκούλα στο Σαρωνικό...
Σαρωνικέ μου, τα κυματάκια σου δώσ‘ μου,
δώσ‘ μου τ‘ αγέρι, δώσ 'μου το πέλαγο.

Η μάνα σου είναι τρελή
και σε κλειδώνει μοναχή,
σαν θέλω να μπω στην κάμαρη σου
μου ρίχνεις μεταξωτό σκοινί,
και κλειδωμένους μας βλέπει η νύχτα,
μας βλέπουν τ‘ άστρα κ 'η χαραυγή.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Είχα ένα περιβολάκι

Είχα ένα περιβολάκι,
έμμορφο και μικρουλάκι.
Είχε γύρω -γύρω αφάνες
και στη μέση ματζουράνες.
Είχε μια μηλιά στη μέση,
που απ' τα μήλα πάει να πέσει
Πάει κι ο νιος να κόψει μήλο,
κι αποκρίνεται το φύλλο:
"Τάχει αφέντης μετρημένα,
κι η κυρά λογαριασμένα"

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΡΗΤΗ

Άστρα μη με μαλώνετε

Άστρα μη με μαλώνετε
που τραγουδώ τη νύχτα
Ω, γιατί `χα πόνο στην καρδιά
γιατί `χα πόνο στην καρδιά
ψηλό μελαχρινάκι μου
γιατί `χα πόνο στην καρδιά
και βγήκα και τον είπα
Άστρα μη με μαλώνετε
που τραγουδώ τη νύχτα

Στ’ άστρα θα πω τον πόνο μου
απού δεν τον μαρτυρούνε
Ω, απού `χουνε κι υπομονή
αχ ή, πώς με κατάντησες
απού `χουνε κι υπομονή
ώρες με τσ’ ώρες και γροικούνε
Στ’ άστρα θα πω τον πόνο μου
απού δεν τον μαρτυρούνε

Δημοτικά τραγούδια από τα νησιά Αιγαίου

Μες του Αιγαίου τα νησιά

Μες στου Αιγαίου πρόβαλε να δεις
Μες στου Αιγαίου, Αιγαίου τα νησιά
Μες στου Αιγαίου τα νησιά
άγγελοι φτερουγίζουν

Και μέσα στο φτε πρόβαλ’ άστρι μου
και μέσα στο φτε στο φτερούγισμα
Α και μέσα στο φτερούγισμα
τριαντάφυλλα σκορπίζουν

Αιγαίο μου γα βοήθα Παναγιά
Αιγαίο μου γαλήνεψε
Ε ε αιγαίο μου γαλήνεψε
τα γαλανά νερά σου

Να `ρθούνε τα ξε πρόβαλε να δεις
να `ρθούνε τα ξε τα ξενάκια σου
Α, να ρθούνε τα ξενάκια σου
στα ποθητά νησιά σου

Ροδόσταμο να βοήθα Παναγιά
ροδόσταμο να γίνουνε
Α ροδόσταμο να γίνουνε
Αιγαίο τα νερά σου

Τραγούδια από τα νησιά του ιονίου

Απόψε την κιθάρα μου

Απόψε, την κιθάρα μου, τη στόλισα κορδέλες
(Απόψε, την κιθάρα μου, τη στόλισα κορδέλες)
και στα καντούνια περπατώ, για τσ' όμορφες κοπέλες
(και στα καντούνια περπατώ, για τσ' όμορφες κοπέλες)

Απόψε, να μην κοιμηθείς, παρά να καρτερέψεις
(Απόψε, να μην κοιμηθείς, παρά να καρτερέψεις)
Ν' ακούσεις την κιθάρα μου, και έπειτα να πέσεις
(ν' ακούσεις την κιθάρα μου, και έπειτα να πέσεις)

Για σε, τα γιούλια μάζεψα, για σε και τ' άλλα τ'άνθη
(για σε, τα γιούλια μάζεψα, για σε και τ' άλλα τ'άνθη,)
Απόψε σ' ονειρεύτηκα, κι ο ύπνος μου εχάθη
(απόψε σ' ονειρεύτηκα, κι ο ύπνος μου εχάθη)

Ανήφορος κατήφορος, είναι βαρύ σεργιάνι
(Ανήφορος κατήφορος, είναι βαρύ σεργιάνι)
Κι όπου αγαπάει μελαχρινή, ποτέ να μην πεθάνει
(κι όπου αγαπάει μελαχρινή, ποτέ να μην πεθάνει)

Ψαράς θα γίνω στη στεριά, με δίχτυα μπαλωμένα
(ψαράς θα γίνω στη στεριά, με δίχτυα μπαλωμένα)
Για να ψαρέψω μια καρδιά, που δεν πονά για μένα
(για να ψαρέψω μια καρδιά, που δεν πονά για μένα)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ